Yapay Zekâ ve Eğitim: Otomasyon Çağında İnsan İradesini Korumak Uluslararası Eğitim Günü 2025

2025 Uluslararası Eğitim Günü’nün Amaçları:

Yapay zekânın sunduğu yeni olanakları incelemek, özellikle öğretim, öğrenme, değerlendirme ve eğitim yönetimi alanlarında.

Eleştirel yapay zekâ okuryazarlığını teşvik etmek, UNESCO'nun öğretmenler ve öğrenciler için belirlediği yapay zekâ yeterlilik çerçeveleri doğrultusunda, eğitimcileri ve öğrencileri yapay zekâyı anlamak, kullanmak ve yönlendirmek için gerekli becerilerle donatmak.

Yapay zekânın eğitimin temel insani unsurlarını tamamlamasını sağlamak, özellikle yüz yüze ilişkilerin ve duygusal zekânın geliştirilmesini desteklemek.

Kavramsal Çerçeve

Bilgisayar ve yapay zekâ destekli sistemler giderek daha güçlü hale geldikçe, insan iradesi ile makine tarafından yönlendirilen eylemler arasındaki sınırlar bulanıklaşmaktadır. Bu durum, teknolojik hızlanma ve yaygınlaşan otomasyon çağında insan iradesini nasıl koruyabileceğimiz ve hatta nasıl güçlendirebileceğimiz konusunda kritik soruları gündeme getirmektedir.

2025 Uluslararası Eğitim Günü – Yapay Zekâ ve Eğitim: Otomasyon Çağında İnsan İradesini Korumak temasıyla, eğitimin insanlara yapay zekâyı nasıl anlayabileceklerini ve yönlendirebileceklerini öğretmedeki rolünü inceleyecek. Böylece insanlar, bu yeni teknoloji sınıfı üzerindeki kontrollerini koruyarak, onu insan haklarına saygı duyan ve Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları doğrultusunda ilerlemeyi destekleyen hedeflere yönlendirebilecekler.

Eğitimde Yapay Zekâ ve Otomasyon

Son araştırmalara göre, yüksek gelirli ülkelerde ortaöğretim öğrencilerinin üçte ikisinden fazlası akademik ödevlerini "otomatikleştirmek" için üretken yapay zekâ araçlarını kullanıyor. Öğretmenler ve okullar da öğrenci çalışmalarını değerlendirmek ve yanıtlamak için yapay zekâ teknolojilerini yönlendiriyor. Geleneksel olarak öğretmenler ve müfredat geliştirme uzmanları tarafından belirlenen öğrenme yolları giderek yapay zekâ destekli makineler tarafından belirlenmeye başlıyor.

Yükseköğretimde ise yapay zekâ, eğitimden öğrenci kabul süreçlerine ve sertifikalandırmaya kadar birçok alanda rol oynuyor. Ayrıca, eğitimle ilgili büyük veri kümelerinin toplanması ve analiz edilmesine yardımcı olarak öğretmen yerleştirme, akademik takvim planlaması, kariyer rehberliği ve öğrenci terk oranlarının tahmin edilmesi gibi kararları etkiliyor.

Yapay zekâ, aynı zamanda iş dünyasını ve beceri kazandırma süreçlerini de dönüştürüyor. Eğitim, otomasyonun ve makine analizinin nasıl faydalı olabileceğini anlamak için kritik bir araçtır. Araştırmalar, yapay zekâ tarafından alınan kararların insan niyeti ve değerleriyle uyumlu olmasını güçlendirmeye ve belirsiz durumlarda insan yargısını ön plana çıkarmaya yardımcı olabilir.

Yapay Zekâ Becerilerini Geliştirmek İçin Eğitim

Eğitim, bireylerin ve toplulukların hangi görevlerin yapay zekâya devredilmesi gerektiğini ve hangi görevlerin kesinlikle insan kontrolünde kalması gerektiğini belirlemelerine yardımcı olma konusunda temel bir rol oynar.

Bu kararları verebilmek için, yapay zekânın nasıl çalıştığını, yeteneklerini, sınırlarını ve risklerini anlamak gerekir. Dünyanın dört bir yanındaki eğitim sistemleri, öğretmenlerin ve öğrencilerin yapay zekâ dünyasında daha bilinçli hareket etmelerini sağlamak için güncellenmektedir.

UNESCO'nun öğretmenler ve öğrenciler için hazırladığı yapay zekâ yeterlilik çerçeveleri, bu konuda yol haritası sunmaktadır. Yapay zekâ okuryazarlığı, sadece teknik bilgi edinmeyi değil, aynı zamanda yapay zekâ araçlarının etik ve eleştirel farkındalığını geliştirmeyi de içerir. Eğitim, yalnızca bir aracın nasıl çalıştığını ve ne için kullanıldığını değil, aynı zamanda kimin yararına ve hangi koşullarda kullanıldığını sorgulama yeteneğini kazandırır.

Tüm öğrencilerin yapay zekâ becerilerini geliştirmesi, teknoloji ilerlemeye devam etse de insan iradesinin ve niyetinin korunmasını sağlamaya yardımcı olacaktır.

Kaynak: https://www.unesco.org/sites/default/files/medias/fichiers/2025/01/educationday2025cnen_0.pdf?hub=66580